Смекни!
smekni.com

Международные авиационные организации (стр. 6 из 16)

Техники характерли игтисади проблемляря ися техники проблемлярин бюйцк бир гисми аиддир. Онларын щялли дювлят, авиаширкят вя мцлки авиасийанын бейнялхалг тяшкилатларынын бирэя фяалиййяти зяруридир. Беля проблемляря аиддир: тяййаря паркынын йениляшдирилмяси, ятраф мцщитин горунмасы, авиасийа тящлцкясизлийи, бейнялхалг авиадашымалар заманы формаллыгларын садяляшдирилмяси, еляжя дя аеропорт вя аеронавигасийа аваданлыгларынын истисмары вя мцлки авиасийанын инкишафына тясир едян диэяр техники пробляр. Бу проблемляри ня сырф техники, ня дя сырф игтисади характерли проблем адландырмаг олмаз. Чцнки, онларын щяллиндя сийаси мягамлар да мцщцм рол ойнайыр вя онлар ады чякилян проблемлярин щялли заманы нязяря алынмалыдырлар.

Тяййаря паркынын йениляшдирилмяси авиаширкятлярдян вя дювлятлярдян бюйцк мигдарда вясаит тяляб едир. ЕТИ ясас фондларын, илк нювбядя дя тяййаря паркынын вя йерцстц аваданлыгларын йениляшдирилмясини тезляшдирмяйя мяжбур едир. Бундан ялавя, авиаширкятляр рягабят сявиййясинин йксяк сявиййясиня наил олмаг цчцн истисмара щяля йарарлы олан кющня тяййаря моделляриндян имтина едир вя 3-жц, 4-жц нясил реактив тяййаряляри алырлар. Тяййаря паркынын йениляшдирилмяси бюйцк капитал гойулушу тяляб едир. Бу да авиатехниканын бащалашмасы иля ялагядардыр. ИАТА–ын мялуматларына эюря, бу тяшкилата цзв олан авиаширкятляр йахын 10 ил ярзиндя Тяййаря паркынын йениляшдирилмясиня 100 млрд доллардан чох вясаит сярф едяжякляр. Авиатехниканын бащалашмасы иля ялагядар олараг онун алынмасына сярф олунажаг борж вясаитляри дя бащалашыр. Нятижядя авиаширкятлярин амортизасийа айырмаларына вя борж капиталы эюря фаизлярин юдянилмяси цчцн хяржляр сцрятля артыр. Даща чятин вязиййят инкишаф етмякдя олан юлкяляр вя онларын авиаширкятляри иля баьлыдыр. Онлар Тяййаря паркынын йениляшдирилмяси цчцн кифайят гядяр малиййя вясаитляриня малик дейилляр. Бу да борж проблемини йарадыр, еляжя дя ИКАО вя ПРООН хятляри цзря юлкяляря щава няглиййатларыны инкишаф етдирмяк цчцн айрылан техники йардымда проблемляр йарадыр.

Авиасийанын тясириндян ятраф мцщитин горунмасы мясяляси Тяййаря паркынын йениляшдирилмяси мясяляси иля сых ялагядарды. Бу проблем иля ялагядар ясас хяржляр 90-жы иллярин сонуна тясадцф едяжяк. Бу заман сяс сявиййясиня эюря ИКАО тялябляриня уйьун олмайан бцтцн тяййаря типляри йениляри иля явяз едиляжяк вя авиамцщярриклярин емиссийасы щяйата кечири-ляжяк. Ятраф мцщитин горунмасы цзря ИКАО–нун тялябляри Чикаго конвенсийасынын 16-жы ялавясиндя вя авиасийада сяс сявиййясиня аид олан бейнялхалг стандартларда вя бейнялхалг практикада якс олунуб. ИКАО Ассамблейасынын А23-10 бяйамнамясиндя дейилир ки, «Харижи юлкялярдя гейдиййатдан кечяряк сяс сертификаты стандартларына уйьун эялмяйян хариждян эялян вя харижя эедяжяк сяс сцрятиня гядяр олан щава эямиляринин юз яразиляриндя истисмарынын гаршысы алынмасын, вя йалныз мцвафиг васитялярля сяс проблемини юзляри цчцн мцяййян етмиш аеропортлара бу шамил едилмясин».

Лакин, бязи инкишаф етмиш юлкяляр сяс стандартларынын тятбиги мцддятини сяртляшдирирляр. Беля ки, АБШ–лары сяс стандартларынын тятбигиня 1 йанвар 1985-жи илдян, диэяр юлкяляр ися 1986, 1987, 1991-жи иллярдян башламаг язминдядирляр. Она эюря дя 3-жц АНК – да сяс стандартларынын тятбигинин вахты мясялясиня бахылыб. Инкишаф етмякдя олан юлкялярин авиаширкятляринин яксяриййятинин диэяр амиллярля йанашы Тяййаря паркынын йениляшдирилмяси вя сяс нормаларына уйьун щава эямиляринин алынмасынын малиййяляшдирилмясиня бюйцк хяржлярля ялагядар истисмар мящдудиййятляри иля цзляшдийини нязяря алараг 3-жц АНК–си беля бир гярар гябул етди ки, ИКАО Шурасы сяс стандартларынын тятбигинин йени графикинин йарадылмасы имканына бахсын.

Гейд едилмялидир ки, сяс тялябляриня жаваб верян тяййарялярин йениляшдирилмяси цчцн лазыми техники мясяляляр артыг щялл едилиб.Она эюря дя тятбигин мцддяти мясяляси йалныз ятраф мцщитин горунмасы, сосиал цстцнлцкляр вя айры–айры юлкялярин цзяриня дцшяжяк ялавя игтисади хяржляр нюгтейи – нязяриндян мзакиря едилир. Лакин, ИКАО-нун АНК–си тяряфиндян бу мясяляйя бахыланда мялум олду ки, Иинкишаф етмиш юлкяляр иля инкишаф етмякдя олан юлкяляр арасында гаршыдурма вар. Инкишаф етмиш юлкяляр Ассамблейанын 23-жц сессийасында мяслящят эюрцлян сяс стандартларынын тятбиги графикини дяйишмяк истямядиклярини билдирир, инкишаф етмякдя олан юлкяляр ися 3 –жц АНК – нин мяслящят етдийи даща эеж мцддятли йени графиллярин тятбиги имканларынын юйрянилмясинин йериня йетирилмясини тяляб едирляр. Бу мясяля ИКАО Ассамблейасынын 26-жи сессийасында йенидян мцзакиря едилди вя кяскин мцбащися йаратды.

Гярб юлкяляри юз аеропортларына кющня конструксийалы тяййарялярин учушларыны мящдудлашдыран мцдафия тядбирлярини дястяклядиляр. Бу ися инкишаф етмякдя олан юлкяляр фяалиййятиня вя щятта авиаширкятлярин юзляриня дя тящлцкялидир. Она эюря дя, инкишаф етмякдя олан юлкялярин яксяриййяти беля биртяряфли мящдудиййятлярин ляьв олунмасына тяряфдар олдулар. Совет тяряфи сяс сявиййяси проблемини щялл ет-мяк цчцн сийаси мящдудиййятляри щяйата кечирмяйи йох, яксиня сяскцйцн ашаьы салынмасы методларынын мцяййянляшдирилмяси цчцн эениш тядгигатларын апарылмасыны дястяклядиляр. Бу тядгигатлар мящдудиййятлярин гябулу иля ялагядар аеропортларда сяс сявиййясинин вя авиаширкятлярин игтисади хяржляринин нежя дяйишяжяйини дя ящатя етмялидир. Бу тяклиф гябул олунду. Ассамблейа бцтн юлкяляри юз аеропортларына учушларын щяйата кечирилмяси заманы манеяляри йаратмамаьа чаьырды вя бу мясяляляри биртяряфли гайдада йох, ИКАО чярчивясиндя щялл едилмясини тясдигляди.

ИКАО Ассамблейасынын фювгаладя 26-жы сессийасынын 16-жы ялавясинин 3-жц фяслинин 1-жи щиссясиндяки авиасяс тялябляриня жаваб вермяйян сяс сцрятинядяк олан тяййарялярин истисмарына гаршы гябул едиляжяк эяляжяк мящдудиййятлярин шяртляри мцяййян едилди. 16-жы ялавянин 3-жц фяслиня уйьун олмайан щава эямиляринин истисмарына 2002-жи илдян етибарян ижазя верилмяйяжяк. 1-жи фясля уйьун сертификатлашдырылан тяййаряляр 1995-жи илин апрелин 1-дяк истисмар олунажаг. 2002-жи илин мартынадяк ися 16-жы ялавянин 2-жи фялиня уйьун тяййаряляр истисмар олунажаг.

Авиасийа тящлцкясизлийи проблеми дя дювлятлярдян бюйцк мигдарда иигтисади ресурслар тяляб едир. Мцлки авиасийада гейри-гануни актлар чох эцман эяляжякдя дя олажаг. Бу да юзцнц сярнишиндяря, персонала вя авиаширкятлярин, аеропортларын ямлакына гаршы эцс тятбигинин вя йа щядялямяйин чох сайлы мцхтялиф формаларында бирузя веря биляр. Мцлки авиасийа-нын фяалиййятиня гейри-гануни мцдахилянин гаршысыны алмаг цчцн олан тядбирляря айрылажаг хяржляря аиддир: аеропорт вя авиаширкятлярин тящлцкясизлик хидмяти персоналынын сахланмасы, тящлцкясизлийи тямин едяжяк мцвафиг техниканын алынмасы вя диэяр хяржляр. Мцлки авиасийанын тящлцкясизлийинин тямини мясяляси ИКАО цзвц юлкяляриня, бейнялхалг авиасийа фяалиййятиндя иштирак едян авиаширкятляря вя аеропортлара тохундуьундан, ИКАО да Чикаго конвенсийасынын 17-жи ялавясиня вя ИКАО тящлцкясизлийи щагда тялимя уйьун олараг бцтцн аеропортларда ейни сявиййяли вя адекват тящлцкясизлик сявиййясиня наил олмаг цчцн бцтцн тядбирляря ял атыр.

Чох сайлы щава гулдурлуьу иля ялагядар олараг, авиасийа тящлцкясизлийи мясяляляриня ИКАО–нун диггятинин артмасыны Ассамблейанын 26-жы сессийасынын эцндялийиня мцлки авиасийа фяалиййятиня гейри-гануни мцдахиля актлары иля мцбаризя мясяляси салынды. Ассамблейа бу сащядя дювлятляр арасында ямякдашлыьын артырылмасы вя гейри-гануни актларын гаршысыны алажаг мцвафиг тядбирлярин ишланилмяси цчцн ИКАО–нун фяалиййятини активляшдирмяси щагда совет нцмайяндясинин тяклифини гябул етди. Щятта, йени бейнялхалг сянядин гябулу щагда гярар верилди. Бурада нязяря алынажаг ки, мцлки щава эямиляринин тящлцкясизлийиня гаршы г-гануни актларала мцбаризя щагда Щаага вя Монреал конвенсийалары бейнялхалг аеропортларда щяйата кечирилян гейри-гануни оракылыг актларына да шамил едилсин. 1989-жу илин февралындакы дипломатик конфрансда бу сяняд дя гябул едилди.

Ассамблейанын 26-жы сессийасынын гярарларыны йериня йетиряряк ИКАО – нун щцгуг комитяси парладыжы маддылырин ашкар едилмяси цчцн онларын нишанланмасы конвенсийасынын лайищясини ишляди. Бу лайищя дипломатик конфрансда 1991-жи илин февралында гябул едилди. Бу сяняд бизим юлкянин марагларына зидд дейил. Бизим юлкя бейнялхалг террорист актларынын гаршысыны алмаг цчцн ялавя еффектив тядбирлярин ишлянилмясиня тярафдардыр.

ИКАО щямчинин «дювлят терроризми» мясяляляриня дя жидди мараг эюстярир. Беля ки, ИКАО ассамблейасынын 28-жи фювгаладя сессийасы мцлки авиасийа сащясиндя Ирагын Кцвейтя гаршы гануна зидд фяалиййятини писляди: Кцвейтин щава мяканынын позулмасы, бу юлкянин бейнялхалг аеропортунун талан едилмяси вя «Кцвейт ейрвейз» авиаширкятинин 15 тяййарясинин тутулуб Ирага апарылмасы.

Авиайанажаьа гянаят проблеми мцлки авиасийа гаршысында даща кяскин шякилдя 70-жи иллярин орталары вя сонунда 1-жи (1974) вя 2-жи (1979 ) енеръи бющранлары заманы баш верди.

Бу заман няинки авиайанажаьын гиймяти 10 дяфя артды, щямчинин эяляжякдя онун кифайят гядяр олмасы мясяляси дя актуаллашды. 80-жы иллярин яввяли авиайанажаьын гиймятляринин артымы дайанды, лакин онларын кифайят гядяр енмяси дя олмады вя авивширкятляринин истисмар хяржляриндя йанажаьа айрылан вясаит щяля дя 30%-дир. ИКАО цзвц юлкяляринин авиаширкятляринин авиайанажаг хяржляри щяр ил 30 млрд. доллары ютцр. 1991-жи илин яввяли Фарс кюрфязи бющраны иля ялагядар йанажаьын гиймяти кяскин олараг артды. Сон 10 ил ярзиндя щава няглиййатынын йанажаг еффективлийини артырмаг цчцн щюкумятляр, тяййаря вя авиамцщяррикляринин истещсалчылары вя онларын исмисмарчылары тяряфиндян чохлу жящдляр едилмишдир. Бу жящдляр инди дя давам едир вя йанажаьа гянаятдя мцяййян нятижяляр верир. Буна да учушларын щцндцрлцйя уйьун ешелонлашдырылмасынын тякмилляшдирилмяси, мянтягяляр арасында маршрутларын мясафясинин гысалдылмасы, аеронавигасийа ещтийатларынын оптималлашдырылмасы вя щямчинин йердя вя щавада йанажаг сярфини азалдан техники вя навигасийа тядбирляри иля наил олунур.