Пэўнай спецыфікай валодае кампазіцыя вершаваных (лірычных) твораў, якая «ўключае ў сябе размеркаванне рытміка-меладычных адпаведнікаў, радкоў, строф, а таксама назву твора, эпіграфы, прысвячэнні». Вучонымі вылучаюцца наступныя разнавіднасці лірычнай кампазіцыі: амебейная, анафарыстычная, кальцавая, ланцужковая і некат. інш.
Для некаторых традыцыйных жанраў з’яўляюцца характэрнымі кампазіцыйныя каноны (трайныя паўторы і шчаслівая развязка ў казках; абавязковае пяціактнае чляненне п’ес на працягу некалькіх стагоддзяў у еўрапейскай драматургіі ў выніку адштурхоўвання ад антычных узораў; і г. д.).
Даследчыкамі літаратуры даволі часта і ў тэарэтычных працах, і непасрэдна пры аналізе канкрэтных твораў прымяняюцца словазлучэнні-паняцці «мастацкасць кампазіцыі» і «змястоўнасць кампазіцыі». Мастацкасць кампазіцыі ўказвае на яе «жыццёвую пераканальнасць», што, «з аднаго боку, залежыць ад таго, у якой меры яна выцякае з самога жыцця, а з другога – ад таго, у якой меры яна матывавана характарамі».
Змястоўнасць кампазіцыі выяўляецца ў спалучэнні ў ёй «парадку са шматстайнасцю» (В. Халізеў), г. зн. наколькі пісьменніку ўдалося захаваць «нейкі гарманічны «баланс» паміж складанасцю пабудовы і – эканоміяй яе сродкаў у імя прастаты і яснасці».
На заканчэнне размовы аб кампазіцыі зазначым, што ў літаратуразнаўстве побач з тэрмінам «кампазіцыя» прымяняецца часам тэрмін архітэктоніка, пад якім падразумяваюць звычайна толькі знешнюю, вонкавую, бачную будову твора, г. зн. размяшчэнне і найбольш характэрныя асаблівасці спалучэння ў ім частак, раздзелаў, актаў, сцэн, строф і г. д.
Спіс выкарыстаных крыніц
1. Введение в литературоведение / Под. ред. Г.Н. Поспелова – 2-е изд., доп.– М., 1983.
2. Есин А.Б. Стиль // Введение в литературоведение. Литературное произведение: Основные понятия и термины / Под ред. Л.В. Чернец.– М., 2000.
3. Добин Е. Сюжет и действительность. Искусство детали.– Л., 1981.
4. Лазарук М.А., Ленсу А.Я. Уводзіны ў літаратуразнаўства.– 2-е выд., дапрац. і дап.– Мн., 1982.
5. Пяткевіч А.М. Сюжэт, кампазіцыя, характар / Пяткевіч А.М. – Мн., 1981.
6. Пяткевіч А.М. Сюжэт; Сюжэтабудаванне // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т.– Мн., 1987.– Т. 5.
7. Арнольд И.В. Текст и его компоненты как объект комплексного анализа / Арнольд И.В. – Л., 1986.
8. Поспелов Г.Н. Cтилистика // Литературный энциклопедический словарь / Под общ. ред. В.М. Кожевникова, П.А. Николаева.– М., 1987.
9. Тимофеев Л.И. Основы теории литературы.– 5-е изд., испр. и доп.– М., 1976.
10. Кожинов В.В. Сюжет, фабула, композиция // Теория литературы: Основные проблемы в историческом освещении.– М., 1964.– Кн. 2.
11. Томашевский Б.В. Теория литературы. Поэтика / Томашевский Б.В. – М., 2002.
12. Галанов Б. Живопись словом. Портрет, пейзаж, вещь / Галанов Б. – М., 1974.
13. Уэллек Р. Теория литературы / Уэллек Р., Уоррен О. – М., 1978.
14. Суслова Н.В., Усольцева Т.Н. Время в литературе; Пространство художественное; Хронотоп // Суслова Н.В., Усольцева Т.Н. Новейший литературоведческий словарь-справочник для ученика и учителя.– Мозырь, 2003.
15. Эльсберг Я. Стиль // Словарь литературоведческих терминов / Редакторы-составители Л.И. Тимофеев и С.В. Тураев.– М., 1974.
16. Яскевіч А.С. Стыль у літаратуры // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т.– Мн., 1987.– Т. 5.