Кіраўніком вуніяцкай царквы для Эўропы папа прызначыў ліцьвіна Бучыса, а апостальскім візытатарам - украінца М. Чарнэцкага, па якога ініцыятыве ў Дубне была адчынена вуніяцкая духоўная сэмінарыя, у якой узгадоўваліся і некалькі беларусаў.
У кірунку вуніі дзеіў ксёндз Мацэвіч, арганізуючы манашак Найсьвяцейшага Сэрца Ісуса, якія мелі свае аддзелы ў Альбэртыне, у Росах, Дубне і Вільні.
Пасьля дзесятка год энэргічнай працы, у 1932 г. вуніяты мелі ў Заходняй Беларусі: у Віленскай мітраполіі - 4 прыходы, 7 сьвятароў і каля 3,000 прыхаджанаў; у Пінскай епархіі - 12 сьвятароў, 1 дыякана і агулам 6,066 вернікаў; на Падляшшы - 9 сьвятароў, 2 дыяканы і 3,210 вернікаў; у Альбэртыне - каля 50 місыянераў і каля 300 вернікаў у ваколіцы. Вынік мізэрны ў параўнаньні з па-ложаным высілкам. Гэта тлумачыцца тым, што чужацкія дзейнікі: Ватыкан і палякі, дзеілі на Беларусі не для дабра беларускага на-роду, а для сваіх мэтаў, стасуючы нясумленныя мэтады, што народ хутка адчуваў. Беларусы ня толькі не кіравалі вуніяцкай акцыей на Беларусі, але ня мелі ніякага нацыянальнага ўплыву на яе; вунія была пад кіраўніцтвам чужых дзейнікаў і была прыладай чужацкай палітыкі.
Характэрным для гэтай вуніяцкай акцыі зьяўляецца тактыка зманлівасьці ды ўводжаньня ў блуд праваслаўных, што відаць з наступнага. Вольны слухач матэматычнага факультэту Віленскага ўнівэрсытэту, В. Маскалік, беларус з паходжаньня, некалькі разоў прабаваў здаць экзамен сьпеласьці, але бяз посьпеху. Ён так і ня скончыў матэматыкі, а перайшоў у вунію. На нейкія фонды ён быў скіраваны на навуку ў каталіцкую духоўную школу ў Мюнхэне, у Нямеччыне, па сканчэньні якой быў прызначаны для дзейнасьці ў Вільні. Тут ён працаваў ксяндзом у касьцеле сьв. Андрэя, з адрасам для яго парафіянаў: Пагулянка № 4. Ён насіў каталіцкія сутанны і навучаў у іезуіцкай школе пры касьцеле сьв. Казіміра ня толькі рэлігію, але і адумысловыя прадметы іезуіцкай адукацыі. Ён прымаў дзейны ўдзел у акцыі падрыхтоўкі каталіцкіх кадраў для ўсходу Эўропы. Тут ён быў ведамы, як паляк. У той-жа час Маскалік меў другую кватэру ў Вільні на Зарэччы, гдзе яго гаспадыняй была беларуска Марыся. Тут Маскалік быў беларусам вуніятам. Ён насіў праваслаўныя духоўныя вопраткі, дапамагаў беларусам, уцягваючы іх у вуніяцкую акцыю. Адзін час пры ім былі два беларускія вучні.3 моладзі ён падбіраў кандыдатаў для місыянэрскай школы ў Мюнхэне, куды сам езьдзіў кожнае лета.
Іншы прыклад становіць Леў Гарошка, праваслаўны беларус перайшоўшы ў вунію і закончыўшы вуніяцкую духоўную сэмінарыю ў Дубне, пасьля чаго быў прызначаны для працы ў Стоўпцах. Праваслаўны могільнік і капліца на ім, каля дамініканскага могільніка ў Стоўпцах, былі адабраныя ад праваслаўных палякамі гвалтам і перададзеныя мясцоваму ксяндзу паляку, зараз па 1-й Сусьветнай Вайне. Праваслаўным быў забаронены ўступ на могільнік, хаця тут былі пахаваныя многія сваякі жывучых. Адзін раз, на Радаўніцу, праваслаўныя хацелі адслужыць паніхіды па памёршых, аднак ксёндз заявіў, што не дапусьціць да праваслаўных багаслужэньняў на могільніку. Абурэньні народу нарасталі і цэлую Радаўніцу дыжурыла ў стане вайсковага пагатоўя ўся паліцыя і адумысловыя аддзелы Корпусу Аховы Пагранічча (КОП) пяхоты і кавалерыі, пры наладаваных кулямётах. У такой атмасфэры „збаўцамі" выступілі палякі, прыхільнікі ўсходняга абраду. Яны паведамілі, што "адабралі" ад ксяндза няпраўна забраную ім капліцу на могільніку і зарганізавалі там багаслужэньні ўсходняга абраду. На памешканьне для духаўніка яны "забралі" кельлі па манаху дамініканіну Фабіяну. Сьвятаром для гэтай капліцы быў прызначаны пазьней вуніят беларус Леў Гарошка. Ён насіў праваслаўныя расы і служыў па праваслаўнаму. Такім чынам, праваслаўныя нібы атрымлівалі магчымасьць багаслужэньняў праз "свайго" духаўніка Л. Гарошку, у "сваей" капліцы і маглі наведваць "свой" могільнік. Але запраўднасьць выглядала інакш: у рамах польска-вуніяцкай акцыі, пры польскай каталіцкай парафіі ў Стоўпцах быў зарганізаваны вікарыят усходняга абраду. Кошты ўтрыманьня гэтага вікарыяту пакрываліся з дыспазыцыйнага фонду Наваградзкага ваяводзтва.А.Л. Гарошка, атрымаўшы благаславеньне ад ксяндза паляка, шавініста-беларусажэрцы, выходзіў з дамініканскае кельлі ў вуніяцкую царкву служыць абедню для прывабы праваслаўных беларусоў. Туды належыла 14 вуніятаў чыгуначнікаў украінскага паходжаньня, якія уважалі сябе за палякоў. Беларусы не хадзілі ў гэту царкву, не ўваходзілі ў спрэчкі з а.Л. Гарошкам, а толькі з агідай адварачваліся ад такой прафанацыі рэлігіі.
Непераборлівасьць у людзях пры праводжаньні вуніяцкай акцыі Ватыканам пераходзіла ўсякія межы. Вуніяцкі духаўнік, Аляксандра Дэйбнэр, працаўнік у камісыі Про-Руссія ў Ватыкане, быў здэмаскаваны ў 1932 г. як савецкі агэнт і уцёк з Ватыкану невядома куды. Так сама быў здэмаскаваны ў 1936 г., як савецкі агэнт, пералёт з праваслаўя ў вунію - Леснабродзкі, які быў прызначаны вуніяцкім місыянэрам, заклікаў народ граміць кватэру "адступніка" архім. Марозава, які вярнуўся назад у праваслаўе.
Некалькі праваслаўных духаўнікоў перайшло ў вунію таму, што ім пагражалі духоўныя кары за зробленыя імі праступствы. Так, Марка Ячыноўскі быў забаронены ў сьвяшчэннаслужэньні за пьянства і інш. і быў пасланы ў 1924 г. псаломшчыкам на прыход у Дзікушкі, Віленскай епархіі. У хугкім часе ён загітаваў некалькі прыхаджанаў, незадаволеных настаяцелям, атрымаў ад каталіцкай Ві-ленскай кансысторыі назначэньне на прыход Дзікушкі і, уварваўшыся ў аўтар падчас багаслужэньня, стаў вітаць народ з прыняцьцем вуніі. Народ выйшаў з царквы, за выняткам некалькіх прыхільнікаў Ячыноўскага. У хуткім часе прыбыло праваслаўнае духавенства з Вільні, якое вярнула царкву праваслаўнаму прыходу.
У прыходзе Іжа, Віленскай епархіі, настаяцелям быў прызначаны Аўген Ружыцкі, які раней разышоўся з сваей матушкай, а жыў з іншай кабетай, аб чым ніхто ня ведаў. Ён выдаваў сябе за доктара юрыдычных навукаў і трымаўся ганарова, здалёк ад народу. Па пэўным часе ён перайшоў у вунію, бо за ім было некалькі судовах спраў аб фалшаваньні мэтрыкаў, бяспраўнасьці тытулу доктара і інш. Аднак, прыхаджане не хацелі пераходзіць у вунію. Прысланаму праваслаўнаму сьвятару, Усеваладу Яськову, Ружыцкі не хацеў уступаць царквы і прыхаджане былі сьведкамі непрызваітай слоўнай і фізычнай барацьбы духаўнікоў, якая закончылася перамогай праваслаўнага боку, а гэта таму, што скампрамітаванага вуніята не магла падтрымліваць нават мясцовая польская адміністрацыя. Тады Ружыцкі пераяжджае ў Палескую епархію. У вёсцы Тараканы ў 1925 г. праваслаўная царква была гвалтам адабраная палякамі і пераробленая на касьцёл. Усе дамаганьні праваслаўных аб звароце царквы былі бяз посьпеху. Прыбыўшы Ружыцкі, які выдаваў сябе за праваслаўнага, атрымаў ад каталікоў царкву ў Тараканах, перабудаваў яе на праваслаўны лад і распачаў багаслужэньні па праваслаўнаму, аднак у пропаведзях выступаў супроць праваслаўнай іерархіі і духавенства. Адначасна ён пашыраў вуніяцтва сярод суседніх праваслаўных прыходаў.
Тодар Чыстоўскі, які быў сьвятаром у Віленскай епархіі, быў прадстаўлены для выдаленьня з прыходу па абсьледваньні розных зажаленьняў на яго. Тады Чыстоўскі перайшоў у вунію, для якой забраў царкву і царкоўны дом у Міколаве, наўсуперак волі вялікай бальшыні праваслаўных прыхаджанаў.
Прат. Гапановіч, Віленскай епархіі, перайшоў ува ўсходні абрад, служыў па праваслаўнаму, з прычэпленымі царскімі ардэнамі, ды ўзносіў многалецьці імпэр. Мікалаю 2-му ды ўсім Раманавым.
Забаронены ў сьвяшчэннаслужэньні сьв. Сядзельніцкай царквы, Горадзенскай епархіі, П. Шчансновіч, перайшоў у каталіцтва і 10 жніўня 1925 г. быў пазбаўлены духоўнага сану. Ніхто з прыхаджанаў не пайшоў за ім. Ён забраў устаткаваньне з царквы, зьнішчыў інвэнтарны сьпіс і перадаў каталіцкаму духавенству прыпісную Падароскую царкву, якая была перароблена на касьцёл. Распачаліся доўгія спрэчкі, змаганьні і бязладзьдзе ў прыходзе.
У вёсцы Нарач, Вялейскага пав., палякі арганізавалі адабраньне праваслаўнай царквы подступам. Па ўрачыстым багаслужэньні на Сёмуху ў 1933 г., калі стары сьвятар Сасноўскі па абедні пайшоў дамоў, да царквы пад'ехаў вуніяцкі духаўнік Сулкоўскі, на конях Войстамскага ксяндза.3 аколіц былі сабраныя прыхільнікі вуніі і грамадой пайшлі да незапёртай сьвятыні. Аб рыхтаваным нападзе на Царкву даведаўся ў Войстамскай паліцыі ейны канфідэнт Марцьянчык, праваслаўны. Ён папярэдзіў суседняга сьвятара ў Рачавічах, а.Я. Грынкевіча, які адклікаў багаслужэньне ў сваей царкве, а паехаў на дапамогу ў Нарач. У пару вуніяцкага наступу на царкву сьв. Грынкевіч прамовіў да праваслаўных вернікаў, якія былі пры царкве, а Марцьянчык выхапіў даўгі кухонны нож, стаў у браме царкоўнай агарожы і голасна крычаў, што будзе біць вуніятаў, якія пойдуць праз браму. Праваслаўныя сабраліся грамадой ля царквы ў ейнай абароне ды сталі наступаць на вуніятаў.А. Сулкоўскі пасьпешна сеў на ксяндзовых коняй ды ад'ехаў і царква была абаронена. Паліцыя зьбіла Марцьянчыка на пастарунку да паўсьмерці.