Пасля першага раздзелу Рэчы Паспалітай дзейнасць рэфарматараў па пераўтварэнню дзяржаўнага ладу ў значнай ступені стрымлівалася замежным умяшаннем. Кацярына II, жадаючы яшчэ больш падпарадкаваць свайму ўплыву Рэч Паспалітую, лічыла неабходным стварыць выканаўча-распараджальны орган, які б выконваў указанні царскага пасла. Такім органам стаў створаны ў 1775 г. Пастаянны савет, які складаўся з 36 саветнікаў (18 сенатараў і 18 дэпутатаў), якія выбіраліся соймам. Аднак гэты Савет аказаўся няздольным кіраваць дзяржаўнымі справамі і фактычна Рэч Паспалітая працягвала заставацца дзяржавай без урада, а сам Савет быў ліквідаваны ў 1789 г.
Такім чынам, з аднаго боку, Рэч Паспалітую можна вызначыць як абмежаваную манархію, а з другога – кароль Рэчы Паспалітай быў выбарны, а таму больш нагадваў пажыццёвага прэзідэнта, чым манарха. Прыняўшы пад увагу вышэйсказанае, можна зрабіць вывад, што Рэч Паспалітая па форме хутчэй падобная на рэспубліку, чым на манархію. Так ацэньвалі форму праўлення краіны і дзяржаўнае права, таму і назва "Рэч Паспалітая" ў перакладзе значыць "рэспубліка". Уся ўлада ў гэтай рэспубліцы належала Вальнаму сойму і павятовым соймікам, якія складаліся выключна з паноў-магнатаў і шляхты. Ніжэйшыя станы (саслоўі) краіны ніякіх палітычных правоў не мелі і былі безгалоснай, бяспраўнай масай. Таму Рэч Паспалітая фактычна з'яўлялася панскай, шляхецкай рэспублікай без усякіх адзнак дэмакратызму.
Літаратура
1. Вішнеўскі А.Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэб. дап. /А.Ф. Вішнеўскі. – Мн.: Акад. МУС Рэсп. Беларусь, 2003.
2. История Беларуси в документах и материалах / Авт.-сост. И.Н. Кузнецов, В.Г. Мазец. – Мн.: Амальфея, 2000.
3. Хрестоматия по истории южных и западных славян. Мн., 1987. Т. 1.
4. Юхо I. Крыніцы беларуска-літоўскага права.
5. Юхо Я.А. За вольность нашу и вашу. – Мн., 1989.
6. Юхо Я.А. Кароткi нарыс гiсторыi дзяржавы i права Беларусi. – Мн., 1992.
[1] Юхо Я.А. За вольность нашу и вашу. Мн., 1989. С. 9.
[2] Рэч Паспалітая — даслоўны пераклад з лацінскае мовы слоў respublica (рэспубліка).
[3] Вішнеўскі А.Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэб. дап. /А.Ф. Вішнеўскі. – Мн.: Акад. МУС Рэсп. Беларусь, 2003. С.119.
[4] Цыт.па: Хрестоматия по истории южных и западных славян. Мн., 1987. Т. 1. С. 229-230.
[5] История Беларуси в документах и материалах / Авт.-сост. И.Н. Кузнецов, В.Г. Мазец. – Мн.: Амальфея, 2000. С.106.
[6] Цыт.па.: Юхо I. Крыніцы беларуска-літоўскага права. С. 210.
[7] История Беларуси в документах и материалах / Авт.-сост. И.Н. Кузнецов, В.Г. Мазец. – Мн.: Амальфея, 2000. С.107.
[8] Юхо Я. А. Кароткi нарыс гiсторыi дзяржавы i права Беларусi. Мн., 1992. С. 212.
[9] Вішнеўскі А.Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэб. дап. /А.Ф. Вішнеўскі. – Мн.: Акад. МУС Рэсп. Беларусь, 2003. С. 127.
[10] Юхо Я.А. Кароткi нарыс гiсторыi дзяржавы i права Беларусi. – Мн., 1992. С. 215.
[11] Цыт.па: БЭФ. Т. 3. С. 26.