Коррупция 7 (стр. 10 из 18)
Аналық рудың дамуы, сірә, семья мен мекенің сипатында принципті өзгерістерді тудырмаса керек. Рас аналық-локальды мекен-жай жағдайларында қосақ семья бір үй шаруашылығына бірікті, бірақ бұл өндірістік ұя бола алмады. Экономикалық және қоғамдық мәнде бүкіл аналық үйлік қауым семья болып табылды. Қосақ семья өз шаруашылығын жүргізбеді және рулықтан бөлек, екі, зайыпқа ортақ меншігі болмады. Егер күйеуі әйелінің мүлкіне нүқсан келтіретін болса, ол оның туған-туыстарымен есеп айырысуға тиіс болды. Ерлер көбіне жеке өзінің қауымымен шаруашылық байланысын үзбеді және «екі үйге» жұмыс істеді. Егер, балалар тіпті өз әкесін біле түрса да іс жүзінде, оған бөгде адам болып қала берді. Аналық үйлік қауым болып тұрған кейбір тайпаларда, мәселен, Добу аралындағы меланеэийлінтерде жалпы қос семья үшін ерекше термин болған жоқ: «семья» уғымына тек ана тарапынан ғана келетін туыстар кіретің.
Қосақ неке, бұрынғы кездегідей екі жақтың кезкелгенінің қалауы бойынша оңай ажыраса алатын және топтың некелік қаты настардың қалдықтарымен толықтырылатын Ирокездер мен гурондарда XVIII ғасырдые өзінде де әйелдердің «қосымша» күйеуі ерлердің «қосымша» әйелі бола алатын бұдан басқа гурондарда өйел ретінде аңшылық қыздар болған.
10 - тақырып
Алғашқы тұрмыстық қоғам ыдырауының алғы шарттары мен жалпы барысы
Қарастырылатын мәселелер:
1. Өндіруші шаруашылық пен соған ұқсас өзге де шаруашылық түрлерінің дамуы.
2. Металлургияның ашылуы Мыс пен қоланың өндірісте қолданылуы.
3. Темірден жасалған құрал-саймандардың өндіріске енгізілуі.
Пайдаланатын әдебиеттер.
1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г.
2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990г.
3. История первобытного общества. Эпоха классообразования. Рагинский
4. Я.Я. Антропогенеза. М.1996 г.
5. Всемирная история в 24-х томах, Век железа/А.Н.Бадак и др. Минск, М.,2000
6. Майкл Кремо, Ричард Томпсон. Неизвестная история человечества. М.,1999
Алғашқы тұрмыстық қоғам ыдырауының ең маңызды өндірістік алғы шарты металдарды кеңінен пайдалануға көшу болды. Адамзат тарихы үлде жаңа формаларға ие боларлықтай, металл қарулардың енгізілуінің соншама тамаша мәдени және өлеуметтік алға басушы өз салдары болды.
Металдар ғасыры екі дәуірге: қола ғасырына және темір ғасырына бөлінеді.
Қола ғасыры дегеніміз әдамзат тарихында қоладан жасалған еңбек қарулары
кеңінен таралғак және осы қаруды тастармен қатар немесе солардың орнына қолданған дәуір еді. Темір ғасыры дегеніміз темір металлургиясы мен темір қарулардың таралуымен сипатталатын уақыт болатын. Еңбектің темір ең жасалған қарулары аса (лаңызды материал болып отырғандықтан, қазірде де осы заманғы дауір де темірғасырына енеді. Алғашқы тұрмыстық тарихтын археологиялық дәуірленуінде ертедегі темір ғасыры термин жиі қолданылады.
Қола дегенеміз — мыс пен қалайының, кейде алмастыру қорғасынның, мышьяктын немесе мырыштың әр түрлі үлесте балқытылған қоспасы. Ең жақсы ара қатынас — 90% мыс пен 10% қалайы. Қола қарулар мыс қаруынан тек қатты ғана емес, өткірде келеді, бірақта оларды күю оңайырақ, өйткені мысца қарағанда (1083°) қола анағүрлым төменгі температурада (700—900°) балқиды. Алайда, мыс сияқты қола қарулар да тас қаруларды түгелдей ығыстыра алмады. Бұған себеп, біріншіден, біркатар жағдайларда, қоладан тастың жүмыстық сапалары жоғары болды, екіншіден, қару жасалатын тастар барлык; жерде дерлік барды, ал қоланың, әсірөсе, қалайы үшін шикизат көзі өте сирек еді.
Мыс және қалайы рудаларына бай аудандарды мекендеген тайпалар металшығаруға маманданып, көршілес елдің алқын ерлермен жабдықтап қамтамасыз етіп отырды. Мыс Иранда, Кіші Азияда, Аравия мен Арменияда, қалайы Иран мен Араияда болды. Европада ертедегі мыс нен орындары Испанияда, Францияда, Австралияда, Венгрия мен Англияда, ертедегі қалайы кен рудалары Испания мен Англияда ашылды. Қытайдың оңтүстігі мен Солтүстік Вьетнам да ашылғаны белгілі. Біздің елімізде қола ғасырының ірі металлургиялық ортал Кавказда, Уралда, Қазакстанда, Ертіс және Енисей маңы өлкелерінде мәлім еді
Ең ертедегі металл қарулар өзінің формасы жағынан тас қаруларды бұтіндей қай талады. Тек адамзат бірте-бірте жаңа материалдың ең тиімді қасиеттерін пайдаланатын қару формаларын балталарды, қашауларды, балғаларды, қайлаларды, кетпендерді, орақтарды, пышақтарды, қанжарларды, сапыларды, шапқыларды, найза ұштықтарын, жебелерді, тағы басқаларды жасап шығарды.
Қола ғасырының дәл шежірелік ақберін көрсете қою қиын. Қола дәуірінде б. э.-ға дейінгі III мың жылдықтың орт шенінде Оңтүстік Иран мен Месопотамияда белгілі болды. Египет пен Үндістанда көне қола қарулары б. э.-ға дейінгі I мың жылдықтың басына жатады. Қытайде қола біздің эрамызға дейінгі XVIII ғасырда кеңінен қолданылды.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
“Сырдария” университеті
“Филология-тарих” факультеті
“ Тарих ” кафедрасы
“Алғашқы қауымдық құрылыс” пәні бойынша ,Тарих
мамандықтарының студенттері үшін
Семинар сабақтарының жоспары.
Жетісай-2005 ж.
Семинар сабақтарының жоспары.
| № | Сабақтың тақырыбы | Әдебиеттер |
| 1 | Алғашқы қауымдық рудың қалыптасуы. 1. Дамымаған рулы қауым. 2. Нәсілдерді:қалыптасу жағдайлары түрлері, ұқсастықтары мен айырмашылықтары. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г. 3. История первобытного общества. Эпоха первобытной родовой общины. М. 1985 г. 4. История первобытного общества. Эпоха классообразования. Рагинский 5. Я.Я. Антропогенеза. М.1996 г. 6. Маркарян Э.С. О генезисе человеческой деятельности и культуры. Ереван.,1973 7. Рагинский Я.Я.Проблемы антропогенеза.М.,1969 |
| 2 | Аңшылар,терімшілер мен балықшылардың алғашқы рулық. 1. Садақ пен жебенің пайда болуы. 2. Аңшылық өміріндегі өзгерістер. 3. Балық пен аң аулаушылардың шаруашылығы. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г. 3. Семенов С.А. Происхождение земледелия. Л. 1974 г. 4. Алексеев В.П. От животых к человеку. М. 1969 г. 5. Охотники,собиратели,рыболовы.Л.,1972 6. Ранние земледельцы.Этнографический очерк.Л.,1980 |
| 3 | Қоғамдық қатнастар. 1. Неке және отбасы. 2. Ру тайпалық басқару жүйесі. 3. Дамыған рулық қауым. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990 г. 3. Семенов Ю.И. Происхождение брака и семьи. М. 1974 г. 4. . Энгельс Ф. Происхождение семьи, частной собственности и 5. государства. К. Маркс, Ф. Энгельс. Сочинение том 20 6. Массон В.М. Экономика и социальный строй древних обществ. Л., 1976 г. |
| 4 | Неолит кезеңі. 1. Еңбек құралдарын жетілуі. 2. Жануарларды қолға үйрету. 3. Мал бағудың басталуы. 4. Көшпелілер өмірі. 5. Теселі егіншілік | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990г. 3. Семенов С.А. Происхождение земледелия. Л. 1974 г. 4. Шнирельман В.А. Происхождение производящего хозяства. М. 1989 г. 5. Марков Г.Е. История хозяства материальной культуры в первобытном и ранне-классовом обществе. М.1979 г. 6. Файнберг Л.А. У истоков социогенеза. М. 1980 г. 7. Алексеев В.П. От животых к человеку. М. 1969 г. |
| 5 | Алғашқы қауым құрылысының ыдырауы. 1. Шаруашылық салалар арасындағы айырмашылықтардың тереңдеуі. 2. Айырбастың дамуы. 3. Үлкен патриахалды отбасы. 4. Гетерогенді қауым. | 1. Першиц А.Н., Монгайт А.Л., Алексеев В.П. История первобитного общества. Высшая школа 1982 г. 2. Алексеев В.П. Перешиц А.Н. История первобытного общества. Высшая школа 1990г. 3. История первобытного общества. Эпоха классообразования. Рагинский 4. Я.Я. Антропогенеза. М.1996 г. 5. Всемирная история в 24-х томах, Век железа/А.Н.Бадак и др. Минск, М.,2000 6. Майкл Кремо, Ричард Томпсон. Неизвестная история человечества. М.,1999 |
Пайдаланған әдебиеттер: